زمان تقریبی مطالعه: 9 دقیقه
 

فضایل آل ابراهیم (قرآن)





از برخی آیات قرآن استفاده می شود که خداوند فضیلت‌هایی را به آل ابراهیم علیه‌السلام عطا فرموده است. این فضایل عبارتند از:


۱ - برکات خاص



آل ابراهیم علیه‌السّلام برخوردار از برکات الهی:
«قَالُواْ أَتَعْجَبِينَ مِنْ أَمْرِ اللّهِ رَحْمَتُ اللّهِ وَبَرَكَاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ إِنَّهُ حَمِيدٌ مَّجِيدٌ؛گفتند از فرمان خدا تعجب مي‌كني اين رحمت خدا و بركاتش بر شما خانواده است چرا كه او حميد و مجيد است.»
با توجه به آیه ۶۹ سوره هود، مقصود از اهل بیت، اهل ابراهیم است.
درآیه ۱۱۳ سوره صافات نیز آمده:«وَ برَکنا عَلیهِ» و عَلی إسحق و به او (ابراهیم) و اسحاق برکت دادیم.
در عهد عتیق نیز به دنبال اجابت دعای ابراهیم از خداوند که برای ساره فرزندی را خواسته بود، آمده است: مطمئن باش خود ساره برای تو پسری خواهد آورد و تو وی را اسحاق خواهی نامید. من عهد خود را با او و نسل وی تا ابد برقرار خواهم ساخت و اسماعیل را نیز برکت خواهم داد و نسل او را چنان زیاد خواهم کرد که از او قوم بزرگی پدید آید.
[۴] کتاب مقدّس:پیدایش ۱۷:۱۸ تا ۲۲.


۲ - برگزیدگی



آل ابراهیم علیه‌السّلام انسان‌هایی برگزیده از طرف خدا :
«إِنَّ اللّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ؛خداوند، آدم و نوح و آل ابراهيم و آل عمران را بر مردم جهان برتري داده است.»
این معنا، در آیه ۸۷ سوره انعام و ۵۸ سوره مریم با واژه «اِجتَبا» نیز آمده و مقصود از «عالمین» در آیه، مردم زمان خودشان است.

۳ - حکمت



اعطای حکمت از طرف خدا به آل ابراهیم علیه‌السّلام:
«... فَقَدْ آتَيْنَآ آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُم مُّلْكًا عَظِيمًا؛ ... با اينكه به آل ابراهيم (كه يهود از خاندان او هستند) کتاب و حكمت داديم و حکومت عظيمي در اختيار آنها قرار داديم.»
«حکمت»، به ‌ نبوت، فهم ‌و‌ داوری، اسرار حقیقت و معارف و احکام الهی
[۱۳] مواهب الرحمن، ج‌۸‌، ص‌۲۸۴.
تفسیر شده است.

۴ - رحمت خاص



آل ابراهیم علیه‌السّلام برخوردار از رحمت الهی:
«قَالُواْ أَتَعْجَبِينَ مِنْ أَمْرِ اللّهِ رَحْمَتُ اللّهِ وَبَرَكَاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ إِنَّهُ حَمِيدٌ مَّجِيدٌ؛گفتند از فرمان خدا تعجب مي‌كني اين رحمت خدا و بركاتش بر شما خانواده است چرا كه او حميد و مجيد است.»
ممکن است این آیه، دعای فرشتگان باشد که از خداوند خواستند اهل‌بیت ابراهیم را مشمول رحمت و برکات خود قرار دهد و ممکن است جمله خبری باشد که فرشتگان خبر می‌دهند، خداوند شما اهل‌بیت را مشمول رحمت خود قرار داده است.

۵ - دریافت وحی



دریافت وحی الهی توسط آل ابراهیم علیه‌السلام:
«... و أَوحَینا إِلَیهِم فِعلَ الخَیرتِ و إِقامَ الصَّلوةِ و إِیتاءَ الزَّکوةِ و کانوا لَنا عبدِین؛... و به ایشان، کارهای نیک و برپاداشتن نماز و پرداخت زکات را وحی کردیم و آنان پرستنده ما بودند.»
بیش‌تر مفسّران، مقصود وحی را در آیه ، وحی تشریعی دانسته‌اند ؛ ولی علامه طباطبایی آن را به معنای راهنمایی باطنی خداوند دانسته، در توضیح آن می‌گوید: اضافه مصدر به معمولش (فعل‌الخیرات)، بر تحقّق آن در خارج دلالت می‌کند ؛ بنابراین، وحی به عمل آنان تعلّق گرفته ؛ یعنی انجام عمل از آنان، همزمان با وحی به آن کار است (دلالت باطنی) و این، غیر از وحی تشریعی است که ابتدا کاری را تشریع می‌کند ؛ سپس کار براساس آن، انجام می‌شود.

۶ - سلطنت



اعطای ملک و پادشاهی از سوی خداوند به آل ابراهیم علیه‌السّلام:
«‌أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنَآ آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُم مُّلْكًا عَظِيمًا؛با اينكه به مردم (پيامبر و خاندانش) در برابر آنچه خدا از فضلش به آنها بخشيده، حسد ميورزند (چرا حسد ميورزند) با اينكه به آل ابراهيم (كه يهود از خاندان او هستند) كتاب و حكمت داديم و حكومت عظيمي در اختيار آنها قرار داديم.»
مفسّران، «ملک» را به نبوت، سلطنت سلیمان ، تأیید ملائکه، خلافت پس از نبوّت، پیروی لازم، امامان هدایت علیهم‌السلام، کمال قدرت، رهبری دنیایی و دین، و زنان بسیار تفسیر کرده‌اند. طبری، با استناد به روایتی از ابن عباس ، نظر اخیر را ضعیف شمرده است. در عهد عتیق در وصف ساره، همسر ابراهیم گفته شده:خداوند از او به ابراهیم پسری خواهد داد که از میان فرزندان او پادشاهان برخواهند خاست.
[۳۴] کتاب مقدّس:پیدایش ۱۷:۱۵ تا ۱۷.


۷ - فهم



آل ابراهیم علیه‌السّلام برخوردار از فهم والای الهی:
«... فَقَدْ آتَيْنَآ آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُم مُّلْكًا عَظِيمًا؛... با اينكه به آل ابراهيم (كه يهود از خاندان او هستند) كتاب و حكمت داديم و حكومت عظيمي در اختيار آنها قرار داديم.»
امام صادق علیه‌السلام در پاسخ به پرسش از آیه فوق درباره «الکتاب» فرمود: «النبوة»، و درباره «الحکمة» فرمود: «الفهم و القضاء» و درباره «ملکا عظیما» فرمود: «الطاعه».

۸ - کتاب آسمانی



اعطای کتاب آسمانی از طرف خداوند به آل ابراهیم علیه‌السّلام:
«... فَقَدْ آتَيْنَآ آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُم مُّلْكًا عَظِيمًا؛... با اينكه به آل ابراهيم (كه يهود از خاندان او هستند) كتاب و حكمت داديم و حكومت عظيمي در اختيار آنها قرار داديم.»
این فضلیت در آیه ۱۶۳ نساء ؛ ۵۸ سوره مریم و ۲۷ سوره عنکبوت نیز آمده است. مفسّران، «کتاب» را به معنای کتاب‌های آسمانی ( صحف ابراهیم و موسی ، زبور داوود تورات و انجیل ) و ظواهر شریعت دانسته‌اند.
امام‌صادق علیه‌السلام کتاب را در روایتی به نبوت تفسیر کرده است.

۹ - مطاع بودن



لزوم پیروی مردم از آل ابراهیم علیه‌السّلام:
«... فَقَدْ آتَيْنَآ آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُم مُّلْكًا عَظِيمًا؛... با اينكه به آل ابراهيم (كه يهود از خاندان او هستند) كتاب و حكمت داديم و حكومت عظيمي در اختيار آنها قرار داديم.»
امام صادق علیه‌السلام در پاسخ به پرسش از آیه فوق درباره «الکتاب» فرمود: «النبوة»، و درباره «الحکمة» فرمود: «الفهم و القضاء» و درباره «ملکا عظیما» فرمود: «الطاعه».

۱۰ - منصب قضاوت



برخورداری آل ابراهیم علیه‌السّلام از منصب داوری:
«... فَقَدْ آتَيْنَآ آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُم مُّلْكًا عَظِيمًا؛...با اينكه به آل ابراهيم (كه يهود از خاندان او هستند) كتاب و حكمت داديم و حكومت عظيمي در اختيار آنها قرار داديم.»
امام صادق علیه‌السلام در پاسخ به پرسش از آیه فوق درباره «الکتاب» فرمود: «النبوة»، و درباره «الحکمة» فرمود: «الفهم و القضاء» و درباره «ملکا عظیما» فرمود: «الطاعه».

۱۱ - پانویس


 
۱. هود/سوره۱۱، آیه۷۳.    
۲. هود/سوره۱۱، آیه۶۹.    
۳. صافات/سوره۳۷، آیه۱۱۳.    
۴. کتاب مقدّس:پیدایش ۱۷:۱۸ تا ۲۲.
۵. آل عمران/سوره۳، آیه۳۳.    
۶. انعام/سوره۶، آیه۸۷.    
۷. مریم/سوره۱۹، آیه۵۸.    
۸. نساء/سوره۴، آیه۵۴.    
۹. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج‌۸‌، ص‌۴۸۰.    
۱۰. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج‌۱، ص‌۱۴۰.    
۱۱. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج‌۱، ص‌۲۰۶.    
۱۲. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۱۰، ص‌۱۰۵.    
۱۳. مواهب الرحمن، ج‌۸‌، ص‌۲۸۴.
۱۴. هود/سوره۱۱، آیه۷۳.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۵، ص ۲۷۴.    
۱۶. انبیاء/سوره۲۱، آیه۷۳.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۷، ص‌۸۹‌.    
۱۸. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۲۲، ص‌۶۹۱.    
۱۹. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‌۱۴، ص‌۳۰۵.    
۲۰. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‌۱۴، ص‌۳۰۵.    
۲۱. نساء/سوره۴، آیه۵۴.    
۲۲. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج‌۸، ص‌۴۸۲.    
۲۳. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج‌۸، ص۴۸۲.    
۲۴. طبرس، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۳، ص‌۹۵.    
۲۵. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج۸‌، ص‌۴۸۲.    
۲۶. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج‌۱، ص‌۱۴۰.    
۲۷. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج‌۱، ص‌۱۴۰.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۳، ص‌۹۵.    
۲۹. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج‌۱، ص‌۱۶۸.    
۳۰. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۱۰، ص۱۰۵.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۳، ص‌۹۵.    
۳۲. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج۸‌، ص‌۴۸۲.    
۳۳. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج‌۸، ص‌۴۸۲.    
۳۴. کتاب مقدّس:پیدایش ۱۷:۱۵ تا ۱۷.
۳۵. نساء/سوره۴، آیه۵۴.    
۳۶. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۲۰۶، ح۳.    
۳۷. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۴۹۱.    
۳۸. نساء/سوره۴، آیه۵۴.    
۳۹. نساء/سوره۴، آیه۱۶۳.    
۴۰. انعام/سوره۶، آیه۸۹.    
۴۱. مریم/سوره۱۹، آیه۵۸.    
۴۲. عنکبوت/سوره۲۹، آیه۲۷.    
۴۳. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج۸‌، ص‌۴۸۰.    
۴۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۳، ص‌۹۵.    
۴۵. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۱۰، ص‌۱۰۵.    
۴۶. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج‌۱، ص‌۱۴۰.    
۴۷. نساء/سوره۴، آیه۵۴.    
۴۸. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۲۰۶، ح۳.    
۴۹. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۴۹۱.    
۵۰. نساء/سوره۴، آیه۵۴.    
۵۱. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۲۰۶، ح۳.    
۵۲. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۴۹۱.    


۱۲ - منبع


مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۳۷۳، برگرفته از مقاله «فضایل ابراهیم علیه‌السلام».    


رده‌های این صفحه : آل ابراهیم | موضوعات قرآنی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.